Rasyon ekonomik pou komès lib la rete menm jan akò komès nan Etazini yo te lajman negosye pa yon ti gwoup jere responsab politik ak lidè biznis yo. FTAs tounen nan bon jou yo fin vye granmoun, raman te fè tit ak byenke kontra yo te fè lwen soti nan je piblik la, li benefisye sosyete a pou bon yo e pakonsekan te dezirab. Sa chanje depi ane 1980 yo, lè akò komès echwe pou pou adrese pwoblèm yo pi gwo ak mennen nan dezakò fò an tèm de dwa travay, dwa moun, sante piblik, ak pi enpòtan, pwoteksyon anviwònman an. Pwobableman akò komès ki pi diskite ak pi etidye nan istwa a te NAFTA a, ki remodle relasyon ekonomik Nò Ameriken yo. Men, depi kòmansman li yo, NAFTA te yon akò kontwovèsyal jiskaske li te ranplase pa USMCA la.

Ki sa ki NAFTA?

Akò Komès Lib Nò Ameriken an (NAFTA) se te yon akò twa peyi negosye e siyen pa gouvènman Etazini, Meksik ak Kanada nan Desanm 1992, ki te antre anvigè an janvye 1994. Pwezidan Ameriken an George HW Bush, Pwezidan Meksiken Carlos Salinas, ak Premye Minis Kanadyen Brian Mulroney te siyen yon kontra istorik ki te kreye yon blòk komès trilateral nan Amerik di Nò, piti piti elimine pifò tarif yo ak lòt baryè komès sou pwodwi ak sèvis ant nasyon k ap patisipe yo. NAFTA te premye akò jwenti lib komès ant yon nasyon devlope ak peyi endistriyèl yo, e Prezidan Bill Clinton te siyen lwa.

NAFTA a, an tèm pratik, se te yon nouvo vèsyon ak amelyore nan Akò komès lib Kanada-Etazini (CUSFTA). NAFTA ranmase biznis la fini nan FTA a ak restriktire li genyen ladan yo pwoteksyon nan dwa pwopriyete entelektyèl, règleman kont deformation nan envestisman, kreyasyon Komisyon an pou koperasyon anviwònman (CEC), règleman nan mache travay la, ak pwoteksyon amelyore nan transpò sèvis yo. Akò a fondamantalman transfòme relasyon ekonomik ki genyen ant nasyon yo patisipe ak kòm yon rezilta, envestisman kwa-fontyè nan mitan nasyon yo te grandi konsiderableman ak komès rejyonal temwen yon ogmantasyon twa fwa. Men, NAFTA te make kòm kontra a komès pi move tout tan pandan kanpay prezidansyèl la nan Donald Trump.

Ki sa ki USMCA?

Lè Prezidan Donald Trump te pran biwo nan mwa janvye 2017, li t'ap chache ranplase NAFTA a ak yon nouvo akò komès epi finalman anba lidèchip nan nouvo Prezidan an, akò a depi lontan te ranplase pa nouvo, mete ajou akò Etazini-Meksik-Kanada. (USMCA), karakterize tou kòm "NAFTA 2.0" oswa "New NAFTA". Akò a te antre nan fòs nan mwa Jiyè 2020. Sa a vèsyon modènize nan NAFTA a, konsidere li lajman mete ajou dispozisyon yo deja siyen soti nan predesesè li yo, gen pou objaktif pou gouvène pi relasyon ekonomik nan Amerik di Nò, ki gen ladan plis pase $ 1.3 billions nan komès anyèl nan machandiz ak sèvis , pou omwen 16 ane oswa plis.

USMCA kenbe NAFTA ki gen 25 lane ki deja egziste zewo-tarif politik sou manje ak pwodwi agrikòl, pandan y ap agrandi aksè Etazini nan mache letye Kanadyen an. Chanjman kle yo enkli règleman ki pi sere nan orijin nan sektè tekstil, otomobil ak rad, plis fasilite komès machandiz, sipò pou travay ki peye anpil pou Ameriken yo, dispozisyon mete ajou konsènan sèvis finansye, amelyore règleman anviwònman an, pi gwo pwoteksyon pou travayè yo, ak yon dispozisyon sou k ap antre nan akò komès lib ak ekonomi ki pa mache.

Diferans ant NAFTA ak USMCA: Chanjman kle

Règ orijin yo

- Pwovizyon ki pi kontwovèsyal ak chanjman ki pi remakab nan nouvo akò a se règleman yo konsènan peyi a ki gen orijin nan manifaktirè oto, ki deklare ke otomobil dwe gen 75% nan eleman yo fabrike nan Etazini yo, Kanada oswa Meksik, soti nan NAFTA a 62,5%.

Dispozisyon Travay

- Pandan ke tou de kontra yo konsantre sou règleman an pi byen nan mache travay la, USMCA a chanje dispozisyon pou adrese diskriminasyon ki baze sou sèks, fòs travay migran, ak vyolans kont travayè yo. Selon nouvo manda a, yo dwe fè 40% a 45% pyès rezèv ak konpozan otomobil nan enstalasyon kote travayè yo peye omwen $ 16 pa èdtan.

Elaji Market Aksè

- Nouvo akò a louvri mache letye Kanadyen an bay kiltivatè ameriken yo, ki vle di kiltivatè letye Ameriken yo kounye a gen pas gratis pou vann yon pakèt pwodwi letye nan Kanada. Nouvo manda a bay Etazini tarif-gratis aksè a 3.6% (moute soti nan 3.25%) nan mache a letye Kanadyen an. Kanada dakò tou pou retire dispozisyon pri klas 7 lèt yo.

Dwa pwopriyete entelektyèl

- Kontra a nouvo pwolonje kondisyon yo copyright yo peye pwoteksyon pou copyright nan omwen 70 ane apre lanmò otè a. Tèm nan dwe omwen 75 ane depi li te premye pibliye oswa 70 ane apre lanmò otè a. Sa a konpare ak sèlman 50 ane anba NAFTA. Anplis de sa, USMCA entèdi devwa sou mizik ak ebooks.

De Minimis Règ

- Nouvo akò a ogmante nivo valè minimis yo pou taks ak devwa soti nan 7% a 10% anvan yo fasilite yon pi gwo komès kwa-fontyè. Kanada dakò pou ogmante papòt de minimis li pou premye fwa nan ane yo, ki soti nan $ 15.07 (C $ 20) a $ 30.15 (C $ 40) pou taks. Machandiz ki te deja pa kalifye anba alokasyon NAFTA 7%, ka kalifye pou yon alokasyon 10% anba kontra komès nouvo.

Sunset Clause

- Akò komès la nouvo te ajoute yon kloz solèy kontwovèsyal anpil ki te yon sous deba depi USMCA a te antre an aplikasyon. Dapre kloz sa a, twa nasyon yo dwe revize kontra a chak sis ane, nan ki pwen nasyon k ap patisipe yo ka chwazi pou yon ekstansyon pou peryòd la nan USMCA a pou yon lòt 16 ane. Kontra a ekspire apre 16 ane nan iterasyon final li yo.

NAFTA vs USMCA: Tablo konparezon

Rezime

Pifò ekonomis kwè ke NAFTA te bay pi gwo benefis nan ekonomi Nò Ameriken an pa agrandi komès ak amelyore relasyon ekonomik nan mitan nasyon patisipan yo. Men, NAFTA rete yon sijè kontinuèl nan enterè nan deba a pi laj sou benefis yo nan konsidere komès lib. Se konsa, kont sa a seri, US la renegosye kondisyon ki nan NAFTA anba lidèchip nan Lè sa a, Prezidan Donald Trump ak patnè yo, Kanada ak Meksik, nan bi pou sipòte travay ki peye ak kwasans. Moun sa yo ki pwomès abouti nan yon nouvo akò trilateral, USMCA ki te siyen pa lidè yo nan twa peyi yo.